Toplumun Dinamikleri / Köşe Yazısı - Ömer Faruk Kaplan

                                  Toplumun Dinamikleri “Edep ve Hayâ”

Edep; akıl ve hikmete muvafık hareket edip, cenab-ı hakkın emrettiği şekilde yaşamaktır. Hayâ ise, utanma, utanç verici durumlardan sakınmak ve nefsin kötü arzularını terk etmesidir. Bediüzzaman hazretleri hayâyı şöyle ifade eder; '' Haya nefsin sıkılmasıyla yüzde peyda olan kızartıdan ibarettir”.

Edep aklı nurlandıran, imanı kemale erdiren, insanı ruhen geliştirip saadete ve selamete kavuşturan en hayırlı sermayedir. Hz. Mevlana şöyle der; ''eğer insanoğlu edepten mahrum ise insan değildir. İnsanın hayvandan farkı edeptir. Gözünü aç ve Allah’ın bütün kelamına dikkat et ayet ayet bütün kur-an'ın manası edeptir”.

Yüce Allah kur-an'ı kerimde edep ve hayâ ile ilgili şöyle buyurmuştur; ''Sana vahyedilen kitabı oku ve namazı kıl, muhakkak ki namaz, hayâsızlıktan ve kötülükten alıkoyar. Allah'ı anmak elbette ibadetlerin en büyüğüdür. (Ankebut/45)''

Allah'u teala insanı en güzel şekilde yaratmış ve doğru yolu gösterecek kitabı indirmiştir. Ankebut suresinde size indirilmiş olan kitabı (kur-an'ı kerim) okumamızı ve namaz kılmamızı emretmiştir. Ancak bu şekilde edep ve hayâ sahibi olabileceğimizi vurgulamıştır. Edep ve hayâ sahibi olmanın yolu her an Allah’ı anmak ve zikretmekten geçmektedir.

''Mümin erkeklere, gözlerini (harama) dikmemelerini ırzlarını da korumlarını söyle. Çünkü bu kendileri için daha temiz bir davranıştır. Şüphesiz Allah, onların yapmakta olduklarından haberdardır. Mümin kadınlara da söyle; gözlerini harama bakmaktan korusunlar, namus ve iffetlerini esirgesinler görünen kısımları müstesna olmak üzere ziynetlerini teşhir etmesinler. (Nur/ 30-31)''. Yüce Allah Nur suresinin 30 ve 31. ayetlerinde mümin erkek ve kadınların gözlerini harama bakmaktan korumalarını emretmiştir. Haramdan kaçınmanın yolu ise Allah'ın kitabını okumaktan ve namaz kılmaktan geçtiğini emretmiştir. Ancak günümüzde sosyal medyanın yanlış kullanılması insanları harama aşina etmeye sebep olmaktadır. İnsanlar kur-an ve namazdan uzaklaştıkça günah bataklığına doğru ilerlemektedirler. Bu günah bataklığına ise günümüzün en büyük sorunu ve özellikle gençlerin çok fazla zaman harcadığı sosyal medyanın yanlış kullanımı sebep olmaktadır.

''Allah Zül Celal, ben insanları en yüksek değerlerle edep ve hayâ ile ancak ve ancak bana ibadet etsinler diye yarattım. (Zariyat /56)''

Allahu teala edep ve hayânın biz insanlar için en yüksek değerler olduğunu söylemiştir. Edep ve hayâ sahibi kimselerin kalplerinde hayır ve güzellik, zihninde faydalı düşünceler ve dilinde ise hoş sözler dökülür. Bu yüzden edep ve hayânın eşsiz bir hazine olduğunu ve bu konuda bütün insanlığa örnek olan Hz. Muhammed (s.a.s) efendimizin ahlak ve edebini şiar edinmeliyiz.